Asklepios, Asclepius, Aesculapius (Mitoloji)
Asklepios, Asklepious, Asclepius (Yunanca Ἀσκληπιός, Latince Aesculapius) Yunan Mitolojisinde şifa tanrısının adı olup, başlangıçta bir yılan tanrı olduğu sanılmakta, üzerine yılan sarılmış bir asa taşıyan sakallı bir adam olarak tasvir edilmekteydi.
Asclepius Söylencesi
Apollon ile su perisi Koronis’in kızı olup, Akeso, İaso, Panakea, Aglaea ve Hygieia adlarında beş kızı vardı (Apollod. iii. 10. 3; Pind. Pyth. iii. 14). Bir başka
söylenceye göre Apollon’un çocuğuna hamileyken Elatos’un oğlu İskhys’in ile sevişen kadın, kargaların ihanetini etrafa yaymasıyla haberdar olan Apollon tarafından öldürülürken karnında henüz yaşayan çocuğu da dışarı çıkarılmıştır (Comp. Hom. Hymn. 27. 3, Ovid Met. ii. 605). Bir başka söylenceye göre Phlegyas’ın Apollon tarafından bir seyahat sırasında baştan çıkarılan kızı Koronis tarafından Epidauros’ta doğurulup, Myrtion dağında terk edilmişse de keçiler tarafından emzirilmiş ve Aresthanas tarafından bulunduğunda etrafının ışık çemberi ile sarılı olduğu görülmüştür. Apollon tarafından kentaur Khiron’a büyütülmesi için emanet edilmiş o da çocuğa şifacılığı öğretmiştir. Athena’dan Gorgo’nun sol tarafından zehir sağ tarafından şifa akan damarlarından akan kanı alan Asklepius (Bibliotheke, III. 10.3) bununla Kapaneus, Lykourgos, Glaukos ve Hippolitos gibi ölüleri bile hayata geri döndürebilmiştir. Asklepius’un tüm insanları ölümsüz kılacağından korkan Tanrı Zeus onu bir yıldırımla öldürdükten sonra (Apollod. iii. 10. 4), yılan şeklinde bir takımyıldız olan Ophiukhus’a çevirerek gökyüzündeki yıldızlar arasına yerleştirmiştir.
Aesculapius ve Tıp mesleğinin sembolü eskülap (caduceus)
Roma kültürüne Aeskulapius adıyla geçmiş olup, Sibylline kitaplarında MÖ 293 salgınında tanrının yılan formunda Epidaurus’tan getirilerek tapınaklara yerleştirildiği kayıtlıdır. Tüm Greko-Roman dünyasında tapınılmasına rağmen dorik stilde inşa edilmiş en ünlü tapınağı Mora yarımadasının kuzeyinde Epidaurus’da (MÖ 380?) en eskisi ise Teselya’nın Trikka bölgesinde bulunmaktaydı. Geç dönemlerde Mısır tanrısı Serapis ile karıştırılmıştır. MÖ 293 yılında Roma’da gerçekleşen bir salgın sonrası kabul gören şifa tanrısının adı olup, Yunan panteonundaki Asklepius ile ilişkilidir. İmparator Marcus Aurelius kendisini eskülap (caduceus) ve asa taşır formda tasvir ettirmiş ve Aesculapius ile özdeşleştirmek istemiştir. Günümüzde eskülap Tıp mesleğinin sembolü olmuştur.
Eski Yunan’da zehirsiz yılanlar şifa verme törenlerinde kullanılmaktaydı. Zehirsiz yılanların bırakılıp serbestçe dolaştığı bir odada hasta geceyi çıplak olarak yerde yatarak geçirirdi.
Asklepios’un Asası
Şifa tanrısı Asklepius’un etrafına bir yılan dolanmış formda tasvir edilen değneği tıbbın sembolü olarak görülmekteydi.
Mısır Mitolojisinde Aesculapius
Eski Krallık dönemi basamaklı piramitlerin mimarı İmhotep ile özdeşleştirilen şifa tanrısının adı olup, Ptolemaios hanedanı döneminde (MÖ 332–32) tapınılmıştır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016